Có nhiều chi tiết nhỏ nhặt mà đôi khi chúng ta thường làm theo bản năng và không lưu ý cụ thể. Những lưu ý về ăn uống dưới đây cho những người Việt nói riêng và châu Á nói chung lần đầu đến Mỹ có thể sẽ hữu ích để bạn hòa nhập với môi trường.
Tác phong
Người Mỹ rất chú ý đến tác phong khi ngồi ở bàn ăn. Khi ăn ngồi thẳng, để tay chứ không để khủy tay lên bàn. Tránh tì người vào bàn ăn hay ngồi dựa dẫm. Dùng thìa dĩa đưa thức ăn vào miệng chứ không đưa bát đĩa lên miệng.
Người phương Tây đa phần ăn uống không phát tiếng động. Họ chú ý không khua chén đĩa lanh canh, không nhai chóp chép. Ngay khi họ ăn các món ăn châu Á, họ cũng dùng đũa hay thìa đưa đồ ăn lên miệng một cách từ tốn cứ không cúi gằm mặt vào bát đồ ăn hay húp soàn soạt những món ăn có nước.
Gần như 100% người châu Á không sinh ra ở Mỹ đều ăn uống mở miệng. Người phương Tây được dạy từ bé là ăn uống phải khép miệng, không để người khác nhìn thấy thức ăn trong miệng mình. Ngoài ra cũng tránh ăn vào rồi nhổ ra, vì thế họ ít ăn những món gặm, mút hay các hoa quả có hạt như người châu Á. Ăn uống mở miệng được người Mỹ coi là tương đối bất lịch sự.
Khi ngồi bàn ăn, nhất là các quán ăn lịch sự, tắt hoặc vặn nhỏ điện thoại. Sẽ khá bất lịch sự nếu giữa quán hàng ăn sang trọng, bỗng dưng có điện thoại kêu ầm ĩ. Nếu việc phải nghe điện thoại, hãy xin lỗi và cầm điện thoại đi ra ngoài. Khi đi ăn với bạn, nếu có điện thoại và muốn trả lời, nhớ xin phép người ngồi cùng bàn. Nếu bạn cứ thản nhiên nghe điện thoại, người đối diện sẽ cho là họ không quan trọng với bạn và bạn không để tâm lắm đến việc tiêu thời gian với họ.
Văn hóa ăn tiệc và nhà hàng
Khác với văn hóa người Việt khi tổ chức tiệc là chủ nhà thường đứng ra lo hết toàn bộ đồ ăn, người Mỹ hay mở tiệc bằng cách chủ nhà đứng ra tổ chức và chuẩn bị một phần thức ăn, khách đến mang theo một món ăn để góp phần, trừ phi chủ nhà nói rõ là không cần mang gì cả. Nếu chủ nhà đãi tiệc hoàn toàn thì bạn nên lịch sự mang theo 1 chai rượu vang, một bó hoa, hay một món quà nho nhỏ để tỏ lòng cảm kích.
 |
Đi ăn buffet bạn tuyệt đối không nên lấy quá nhiều, và để thừa nhiều.
|
Khi ăn đồ buffet hay potluck, hay bất cứ nơi nào theo phong cách tự phục vụ, chú ý xếp hàng chờ đến lượt mình dù có lâu đến mấy. Không cắt ngang hàng, không giục người khác lấy đồ nhanh lên. Đồ ăn lấy vừa đủ vào đĩa của mình. Nếu muốn ăn nữa thì sau khi ăn xong, thấy còn thì ra lấy lần nữa. Tuyệt đối không chất đầy đĩa của mình đồ mình muốn ăn khi người khác còn chưa đến lượt. Khi lấy đồ ăn, bạn có thể lựa những thứ mình thích, nhưng tuyệt đối không chọc hay bới tung, không bỏ lại đồ đã cho vào đĩa của mình, không nếm tại bàn ăn. Nếu không rõ mình có thích không thì lấy một chút thôi.
Sau khi lấy đồ ăn, bạn nên lập tức ra chỗ khác, để khu vực đồ ăn cho những người khác di chuyển và lấy đồ, đừng chắn đường những người đang chờ đợi để đến lượt họ lấy thức ăn. Tệ hơn nữa thì đứng ăn ngay tại chỗ lấy đồ ăn để có gì còn… lấy tiếp.
Nếu là tiệc ngồi, ăn uống phục vụ tại bàn với nhiều người, nên lưu ý người phương Tây tránh không dùng chung bát đĩa hay thìa dĩa với người khác. Mỗi người thường có một bát nước chấm riêng, mỗi món ăn chung sẽ có một dụng cụ riêng để xúc đồ ăn. Khi ăn mỗi người sẽ lần lượt lấy phần của mình cho vào đĩa của họ rồi mới dùng đũa, hay thìa dĩa để ăn. Không dùng đũa hay thìa đã dùng của mình xúc vào đồ ăn chung, cũng như lưu ý không tự động xúc vào đĩa chung khi người khác đang lấy đồ cho họ, hãy chờ đến lượt mình. Không lấy các dụng cụ dùng để lấy đồ ăn chung cho mọi người đưa lên miệng nếm hay chấm mút.
Khi vào quán, mỗi người sẽ được phục vụ một thực đơn để chọn món ăn. Khi chọn xong đồ ăn, bạn gấp thực đơn lại để trên bàn, người phục vụ sẽ hiểu là bạn đã chọn xong đồ. Chú ý nên chọn đồ ăn ngay sau khi ngồi xuống bàn, người phục vụ luôn dành cho bạn khoảng 5 phút để bạn đọc thực đơn và đặt câu hỏi nếu có gì thắc mắc. Đừng ngồi xuống và buôn chuyện trước khi đặt đồ ăn.
Lưu ý dùng khăn ăn trải lên đùi để tránh đồ ăn rơi rớt. Khi cần lau miệng thì kéo nhẹ một đầu khăn ăn lên và chấm vào miệng. Khi cần rời bàn ăn đi đâu đó, để khăn trên ghế của bạn. Nếu bạn để lên bàn, người phục vụ có thể hiểu nhầm là bạn đã dùng xong. Tương tự, nếu bạn đặt dao dĩa xuống, đặt lên bàn bên cạnh đĩa đồ ăn của bạn nếu bạn chưa dùng xong. Khi dùng đồ ăn xong, đặt dao dĩa vào lòng đĩa thức ăn, chúc mũi xuống, người phục vụ sẽ hiểu là bạn đã dùng xong.
Nếu bạn đi cùng con nhỏ, nên chọn những quán ăn tương đối ồn ào, không quá sang trọng, và có chỗ cho trẻ con đi lại. Nếu cẩn thận bạn có thể chọn đi ăn thật sớm hoặc thật muộn khi quán chưa đông khách. Tuyệt đối lưu ý không để con mình làm phiền người khác. Nếu con khóc, đưa con ra khỏi quán ngay và giúp con nín khóc. Không cáu, không quát con trong quán ăn. Không đưa con đến những nhà hàng sang trọng, nơi có nhiều người có thể phải dành dụm khá lâu mới có thể đến đó để hy vọng có một buổi tối thoải mái và yên tĩnh.
Tiền boa
Mỹ là nước có văn hóa cho tiền boa. Mức thông thường nhất là 15% trên tổng hóa đơn. Thường nếu là nhóm đông (6-8 người trở lên), các nhà hàng hay tự động tính luôn mức 18%. Các nhà hàng bình dân nơi không đòi hỏi nhiều sự phục vụ có thể nhận tiền boa ít hơn, ngược lại những nhà hàng đắt tiền nơi người phục vụ chăm sóc bạn chu đáo, thường sẽ nhận được nhiều tiền boa hơn. Đa phần người phục vụ bên này không có lương, hay lương rất thấp, thu nhập của họ trông chờ cả vào tiền boa, nên bạn đừng tiết kiệm với họ dù có thể ban đầu bạn chưa quen với nếp này.
 |
Mỹ là nước có văn hóa tiền boa ở các nhà hàng.
|
Ở các nhà hàng sang trọng, nếu bạn mang rượu của bạn đến thì bạn sẽ phải trả phí mở rượu. Ngoài ra cũng nên kiểm tra với nhà hàng vì không phải nhà hàng nào cũng cho phép bạn mang rượu vào.
Nếu bạn ăn tại các quán ăn nhanh, hay các khu food court, thường tiền boa rất ít hoặc không có vì sự phục vụ ở những nơi này chỉ ở mức tối thiểu.
Bạn bè
Khi đi cùng bạn bè đi ăn, lưu ý đến đúng giờ. Nhiều nơi ăn tối ở Mỹ phảỉ đặt bàn, hoặc họ sẽ không xếp bàn nếu mọi người chưa đến đủ, nên bắt mọi người chờ đợi là một tác phong không được đánh giá tốt.
Không nên giả định người khác sẽ trả tiền cho mình trừ phi họ nói rõ là họ mời. Mỗi người trả cho phần riêng của họ, bao gồm cả tiền boa. Nếu một người mời bạn, nên lưu ý mời họ lại lần sau. Nếu bạn đi ăn nhiều lần với bạn bè, nên có sự chủ động gợi ý về nhà hàng. Không có gì chán hơn đi ăn với một người mà hỏi ăn gì cũng “ăn gì cũng được”, hay “đi đâu cũng được” nhiều lần. Ngoài ra nó thể hiện bạn khá thụ động và không muốn đóng góp nhiều.
Nếu bạn tổ chức sinh nhật hay một dịp đặc biệt nào đó, có thể nói trước nhờ nhà hàng chuẩn bị nến hay bánh. Nhiều nhà hàng hay tặng miễn phí một miếng bánh nhỏ cho chủ nhân sinh nhật. Trái với ở Việt Nam thường người có sinh nhật đứng ra trả tiền, bên Mỹ đa phần bạn bè góp chung vào trả tiền cho người có sinh nhật hôm đó.
Nấu nướng tại nhà
Nếu bạn ở cùng với các bạn bè khác và dùng chung bếp, nên lưu ý xếp đồ của mình gọn gàng ngăn nắp. Chú ý đến các vấn đề về ăn toàn thực phẩm như không để đồ ăn bên ngoài qua đêm, không để đồ sống lẫn đồ chín, nấu nướng xong luôn dọn rửa sạch sẽ. Luôn hỏi ý kiến chủ nhân nếu bạn cần hay muốn dùng đồ của họ. Tránh tuyệt đối việc dùng xong rồi mới nói.
Ngoài ra nên lưu ý đồ ăn châu Á thường nặng mùi, khi bạn lưu trữ đồ ăn luôn đậy kín nắp. Ý kiến hay là nên có ghi chú trên nắp đồ ăn để khỏi nhầm lẫn. Khi bạn nấu đồ ăn mà dùng nước mắm, nhớ vặn máy hút mùi và lau chùi cẩn thận sau khi nấu nướng xong. Nhiều người Mỹ không chịu được mùi nước mắm. Tương tự như vậy một số món với mình là ngon nhưng với họ là nặng mùi như sầu riêng, mít, chỉ nên ăn khi có thể ăn luôn và ăn hết, những món đồ này để tủ lạnh rất nặng mùi.
Luôn chia sẻ đồ của mình với bạn bè. Nếu bạn bè là người nước khác, hãy chuẩn bị một vài món ăn tủ của Việt Nam để đãi họ, đổi lại họ sẽ rất vui lòng nấu những món ăn họ biết cho bạn. Môt số món ăn có thể sẽ lạ miệng và bạn không quen, nhưng nếu họ nấu cho bạn thì nên lịch sự ngồi ăn, dù có không ăn hết. Ngược lại cũng nên rất ý tứ trong việc mời họ những món ăn của mình. Đối với các bạn châu Âu, chú ý không mời họ ăn các món ăn nội tạng, hay chân tay. Nếu bạn nấu món ăn có nhiều thứ trộn lẫn, luôn nói trước với họ món ăn gồm những gì. Có nhiều người kiêng ăn một món nào đó, hay một loại gia vị nào đó, và họ rất cẩn thận với điều đó.
Điều quan trọng nhất là hãy luôn quan sát xem xung quanh mình mọi người cư xử thế nào, và luôn nghĩ rằng những người khác cũng xứng đáng được đối xử một cách trân trọng, chứ không chỉ có mình mới có nhu cầu riêng.
Anh Kenny
